નવી દિલ્હી: પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયે આજે ઇન્ડિયા ફોરકાસ્ટ સિસ્ટમ (BFS) લોન્ચ કરી, જે એક ઉચ્ચ-રિઝોલ્યુશન વૈશ્વિક સંખ્યાત્મક મોડેલ છે જે પંચાયત સ્તર સુધી કાર્યરત હવામાન આગાહી પૂરી પાડવા માટે રચાયેલ છે. 6 કિમીના ઉચ્ચ રિઝોલ્યુશન સાથે, આ સિસ્ટમ વિશ્વભરમાં સૌથી અદ્યતન છે અને તેનાથી ભારે વરસાદની ઘટનાઓ અને અન્ય સ્થાનિક હવામાનશાસ્ત્રની ઘટનાઓની આગાહી કરવાની દેશની ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો થવાની અપેક્ષા છે.
આ મોડેલ રાષ્ટ્રને સમર્પિત કરતા, પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે ભાર મૂક્યો કે આ સ્વદેશી રીતે વિકસિત સિસ્ટમ પાંચ મહિલા વૈજ્ઞાનિકોની ટીમ દ્વારા બનાવવામાં આવી છે, જે મહિલાઓના નેતૃત્વ હેઠળના વિકાસમાં ભારતની પ્રગતિને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ડૉ. સિંહે સચોટ આગાહીની મેક્રોઇકોનોમિક અસર પર પણ ભાર મૂક્યો. તેમણે કહ્યું કે, ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ ભારતને વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે, તાજેતરના વર્ષોમાં સમયસર હવામાન આગાહી દ્વારા સંભવિત નુકસાન ઘટાડીને અને લાભ વધારીને અંદાજે રૂ. 50,000 કરોડનું યોગદાન આપ્યું છે.
“આ સિસ્ટમ ચોમાસાના ટ્રેકિંગ, ઉડ્ડયન, ચક્રવાત અને આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, કૃષિ, જળમાર્ગો, સંરક્ષણ, પૂરની આગાહીને વેગ આપશે અને મુખ્ય મંત્રાલયોને સહાય પણ પૂરી પાડશે,” તેમણે કહ્યું. તેની ખાસ વિશેષતા એ છે કે તે ભારતની પંચાયત સ્તરની જરૂરિયાતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને તેને પૂર્ણ કરે છે. પુણે સ્થિત ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટ્રોપિકલ મીટીરોલોજી (IITM) દ્વારા વિકસિત, BFS હવામાન આગાહી માટે એક નવું વૈશ્વિક ધોરણ સ્થાપિત કરે છે. તેનું ઉચ્ચ-રિઝોલ્યુશન આઉટપુટ નાના-પાયે હવામાન પેટર્નની વધુ સચોટ ઓળખને સક્ષમ બનાવશે, જે IMD ને પહેલા કરતાં વધુ સચોટ અને સ્થાનિક આગાહીઓ પહોંચાડવામાં મદદ કરશે.
