तामिळनाडू : भारतीय कृषी संशोधन आणि ऊस पैदास संस्थेचे (आयसीएआर-एसबीआय) शास्त्रज्ञ के. हरी, डी. पुथिरा प्रताप, पी. मुरली, ए. रमेश सुंदर आणि बी. सिंगारावेलु यांना ‘कृषी आणि संबंधित विज्ञानातील नवोन्मेष आणि तंत्रज्ञान’ या श्रेणीतील पहिला राष्ट्रीय कृषी विज्ञान पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. मातीतील ओलावा निर्देशांकाच्या शोधासाठी शास्त्रज्ञांना हा पुरस्कार मिळाला. शेतकऱ्यांसाठी जलसंवर्धनासाठी मातीतील ओलावा मोजण्यासाठी हे उपकरण डिझाइन केले आहे. ‘आयसीएआर’च्या ९७ व्या स्थापना दिनानिमित्त आयोजित कार्यक्रमात केंद्रीय कृषी मंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी दिलेला हा राष्ट्रीय पुरस्कार कृषी विज्ञान क्षेत्रातील तांत्रिक नवोन्मेष आणि प्रभाव दर्शवतो.
डॉ. पुथिरा प्रताप यांच्या मते, हे एसएमआय शेतकरी सहभाग कृती संशोधन प्रकल्पांतर्गत विकसित केले गेले आहे. त्याला जलशक्ती मंत्रालयाने निधी दिला आहे. केंद्रीय जल आयोग याची देखरेख करते. संशोधन चाचण्यांमधून असे दिसून आले आहे की हे उपकरण सुमारे १५ टक्के सिंचनाच्या पाण्याची बचत करण्यास मदत करू शकते. प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ. हरी म्हणाले की, एसएमआयच्या मदतीने उसाचे उत्पादन प्रती एकर ५५.८ टनांवरून दरवर्षी ६०.४ टनांपर्यंत वाढले आहे.
एसएमआय हे उपकरण टोमॅटो, वांगी, शेंगदाणे, केळी, मिरची इत्यादी इतर पिकांच्या लागवडीतही प्रभावी असल्याचे आढळून आले आहे. उत्तर प्रदेश, तेलंगणा, कर्नाटक, छत्तीसगड, हरियाणा आणि महाराष्ट्र ही राज्ये त्यांच्या जलसंधारण प्रकल्पांमध्ये हे उपकरण लागू करणार आहेत. एसएमआय आर्द्रतेचे सूचक असलेल्या मातीच्या विद्युत चालकतेद्वारे कार्य करते. आणि त्याची विस्तृत चाचणी घेण्यात आली आहे. अलिकडच्याच एका विकास मोहिमेत, तामिळनाडूतील काही शेतकऱ्यांना एसएमआयचे प्रात्यक्षिक दाखवण्यात आले. ते आता ऊस उत्पादकांसाठी राष्ट्रीय व्यावसायिक मानकात समाविष्ट करण्यात आले आहे.
ऊस पैदास संस्थेचे संचालक पी. गोविंदराज यांनी एसएमआयसारखे आवश्यक शोध शेतीची कार्यक्षमता आणि शाश्वतता कशी सुधारण्यास मदत करतात हे स्पष्ट केले. एसएमआयसाठी पेटंट दाखल करण्यात आले आहे आणि २२ कंपन्यांना डिझाइनचे चार प्रकार तयार करण्यासाठी परवाना देण्यात आला आहे. यामध्ये आयसीएआरने नोंदणीकृत केलेला पहिला प्रकार समाविष्ट आहे. अलीकडेच, एसएमआयची अँड्रॉइड सुसंगत आवृत्ती, डिजिटल माती ओलावा सेन्सर देखील विकसित करण्यात आली आहे.
