नवी दिल्ली : भारताचा इथेनॉल मिश्रित पेट्रोल (EBP) कार्यक्रम वेगाने गती घेत आहे. यातून अधिक शाश्वत ऊर्जा उपायांबाबत लक्षणीय बदल दिसत आहेत. देशातील इथेनॉल उत्पादनात सतत वाढ होत आहे. देशभरात इथेनॉल उत्पादन क्षमता वाढविण्यात सरकार आणि उद्योगांचे प्रयत्न महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत. या वाढीतील प्रमुख योगदानांपैकी एक म्हणजे धान्य-आधारित इथेनॉल उद्योग. या उद्योगाने या वाढीला पाठिंबा देण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
धान्य इथेनॉल उत्पादक संघटने (GEMA) द्वारे आयोजित धान्य-आधारित इथेनॉल कार्यक्रमात, अन्न सचिव संजीव चोप्रा यांनी लक्ष्यापेक्षा आधी २० टक्के इथेनॉल मिश्रण करण्याच्या कामगिरीचे कौतुक केले. अन्न आणि सार्वजनिक वितरण विभाग (DFPD) इथेनॉल उत्पादनासाठी कच्च्या मालाचा स्थिर पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी परिश्रमपूर्वक काम करत आहे, असेही चोप्रा यांनी अधोरेखित केले. भारताने १,८०० कोटी लिटर इथेनॉल उत्पादन क्षमतेचा टप्पा ओलांडला आहे, असे ते म्हणाले.
इथेनॉल मिश्रणासाठी मका हा सरकारचा प्राधान्याचा कच्चा माल आहे, यावरही अन्न सचिवांनी भर दिला. अन्नधान्यांपासून इथेनॉल उत्पादन वाढवण्यासाठी त्यांनी जीईएमएच्या प्रयत्नांचे कौतुक केले. शेतकऱ्यांसाठी अनुकूल योजनांमुळे मक्याचे क्षेत्र वाढत असल्याचे सांगितले. जीईएमएचे अध्यक्ष डॉ. सी. के. जैन यांनी बायो-इथेनॉल कार्यक्रम यशस्वी झाल्याचे सांगून अन्न आणि औषध प्रशासना (DFPD) चे आभार मानले. बायो-इथेनॉल क्षेत्राला सतत पाठिंबा दिल्याने या क्षेत्राला गती कायम राहण्यास मदत होईल अशी आशा त्यांनी व्यक्त केली.
ईबीपी कार्यक्रमाच्या विस्तारासह, भारत स्वच्छ इंधनांकडे संक्रमणात जागतिक स्तरावर आघाडीवर आहे. हा कार्यक्रम कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याच्या देशाच्या उद्दिष्टाशी सुसंगत आहे. पर्यावरणीय शाश्वततेसाठीची त्याची वचनबद्धता आणि हवामान बदलाविरुद्धच्या जागतिक लढ्याला आणखी बळकटी देतो.
इथेनॉल मिश्रणाचे टप्पा…
चालू इथेनॉल पुरवठा वर्ष (ईएसवाय) २०२४-२५ मध्ये, जून २०२५ पर्यंत पेट्रोलमध्ये इथेनॉलचे मिश्रण १९.९ टक्यापर्यंत पोहोचले. नोव्हेंबर २०२४ ते जून २०२५ पर्यंत एकत्रित सरासरी मिश्रण दर १८.९ टक्के होता. केवळ जून २०२५ मध्ये, तेल विपणन कंपन्यांना (ओएमसी) ईबीपी कार्यक्रमांतर्गत ८७.५ कोटी लिटर इथेनॉल मिळाले. त्यामुळे नोव्हेंबर-जून कालावधीत ओएमसींकडून एकत्रित इथेनॉलचा वापर ६३७.४ कोटी लिटर झाला.
अधिकृत आकडेवारीनुसार, जून २०२५ मध्ये पेट्रोलमध्ये एकूण ८८.९ कोटी लिटर इथेनॉल मिसळण्यात आले. नोव्हेंबर २०२४ ते जून २०२५ पर्यंत एकूण इथेनॉल मिश्रणाचे प्रमाण ६६१.१ कोटी लिटर झाले. २०२५-२६ च्या ईएसवायपर्यंत पेट्रोलमध्ये २० टक्के इथेनॉल मिश्रण साध्य करण्याचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे. ईबीपी कार्यक्रम सुरू झाल्यापासून, २०१३-१४ च्या ईएसवायमध्ये इथेनॉल मिश्रण ३८ कोटी लिटरवरून २०२३-२४ मध्ये ७०७.४ कोटी लिटरपेक्षा जास्त झाले आहे. त्यामुळे भारताला २०२३-२४ च्या ईएसवाय यांदरम्यान सरासरी १४.६ टक्के मिश्रण दर साध्य करण्यास मदत झाली.
