કોરોના મહામારીમાં પણ ભારતે કૃષિ નિકાસમાં જબરદસ્ત વધારો નોંધ્યો, વાણિજ્ય મંત્રાલયે આપ્યા તેના કારણો

જ્યારે સમગ્ર વિશ્વ કોરોના રોગચાળાને કારણે પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું છે, તે દરમિયાન ભારત દેશની કૃષિ નિકાસ ઉચ્ચ સ્તરે વૃદ્ધિ નોંધાવી રહી છે. કોરોનાને કારણે આખો દેશ બંધ હતો ત્યારે પણ ભારતના કૃષિ ઉત્પાદનમાં વધારો નોંધાયો હતો. આ સિદ્ધિ અંગે વાણિજ્ય મંત્રાલયના અધિકારીઓએ રવિવારે પ્રતિક્રિયા આપી છે.

વાણિજ્ય મંત્રાલયના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે વાણિજ્ય વિભાગે ભારતને વિશ્વ માટે ફૂડ બાસ્કેટ બનાવવા માટે ઘણાં પગલાં લીધાં છે. આ પગલાંનું પરિણામ છે કે કૃષિ નિકાસમાં USD 50 બિલિયનના સર્વોચ્ચ આંક સુધી પહોંચવાની સિદ્ધિ હાંસલ કરવામાં આવી છે.

વાણિજ્ય મંત્રાલયના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે અગાઉ ભારતમાં પાકના ઉત્પાદન અને નિકાસ વચ્ચે કોઈ તાલમેલ નહોતો. આ સિવાય એક બીજી બાબત એ હતી કે અહીંના ખેડૂતો નિકાસ કરી શકાય તેવા પાકના ઉત્પાદનના ખ્યાલથી પરિચિત ન હતા. આ બધા સિવાય તપાસમાં બીજી એક વાત સામે આવી હતી કે રાજ્યો નિકાસને માત્ર કેન્દ્ર સરકારના ડોમેન તરીકે લઈ રહ્યા હતા. વધુમાં, રાજ્ય સરકારો સાથે કૃષિ નિકાસમાં માળખાકીય સુવિધાઓ અને કુશળતાનો અભાવ હતો.

અધિકારીઓએ કહ્યું કે આ બધું જોયા પછી અમારા વિભાગના અધિકારીઓએ લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવી અને ખેડૂતોને જાણ કરી કે તેમની વધારાની કૃષિ પેદાશો ભારત સરકાર દ્વારા નિકાસ કરવામાં આવશે કારણ કે સરકાર કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોને મદદ કરવા માંગે છે. હકીકતમાં, અહીં આજે પણ ભારતના ખેડૂતો ભારતમાં આજીવિકાનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત પૂરો પાડે છે. અધિકારીઓએ કહ્યું કે કોવિડ વૈશ્વિક રોગચાળા છતાં કૃષિ ક્ષેત્રમાં નિકાસમાં વધારો થયો છે.

અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે વાણિજ્ય વિભાગે કૃષિ સંબંધિત માળખાકીય સુવિધાઓ, લોજિસ્ટિક્સ અવરોધો, કાપણી પછીની માળખાકીય જરૂરિયાતો વગેરે દ્વારા સામનો કરવામાં આવતી સમસ્યાઓને ઓળખવામાં રાજ્યોને ટેકો આપ્યો હતો. તેમનું એમ પણ કહેવું છે કે ભલે દેશ કૃષિ નિકાસમાં 50 બિલિયન યુએસડી સુધી પહોંચી ગયો છે, પરંતુ હજુ પણ દેશ કૃષિ ઉત્પાદનોની નિકાસમાં તેની સંપૂર્ણ ક્ષમતા સુધી પહોંચ્યો નથી.

સરકારના પ્રયાસોને કારણે 2021-22માં ભારતની આશરે USD 10 બિલિયન ચોખાની નિકાસ થઈ, જે વિશ્વની ચોખાની નિકાસમાં 50 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. દરિયાઈ ઉત્પાદનો (US$8 બિલિયન), ખાંડ (US$4.5 બિલિયન), ઘઉં (US$2 બિલિયન) અને કોફી (US$1 બિલિયન)ની અત્યાર સુધીની સૌથી વધુ નિકાસ છે, જેમાં માંસ, ડેરી અને મરઘાં US$4 બિલિયન છે. ઉત્પાદનોની નિકાસ, મસાલાની નિકાસ USD 4 બિલિયન અને કપાસની નિકાસ USD 3 બિલિયન જેટલી થઇ છે.