આવકવેરા રિટર્ન (ITR) ભરવાનું કામ શરૂ થઈ ગયું છે. હવે કરદાતાઓ ઈ-ફાઇલિંગ પોર્ટલ દ્વારા ITR-1 અને ITR-4 ફોર્મ ભરીને આકારણી વર્ષ 2025-26 માટે ઓનલાઈન રિટર્ન ફાઇલ કરી શકે છે. જોકે, પગારદાર લોકો કંપની તરફથી ફોર્મ-16 મેળવ્યા પછી જ તેમના રિટર્ન ફાઇલ કરી શકશે. જો તમે પણ શક્ય તેટલી વહેલી તકે રિટર્ન સબમિટ કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો સૌ પ્રથમ એ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે કે તમારે કયું ફોર્મ ભરવાનું છે.
ITR-1
ITR-1 ને સહજ ફોર્મ પણ કહેવામાં આવે છે, જે દરેક માટે નથી. જો તમારી વાર્ષિક આવક 50 લાખ રૂપિયાથી ઓછી હોય. ઉપરાંત, જો આવકનો સ્ત્રોત મુખ્યત્વે પગાર, પેન્શન, એક ઘરનું ભાડું, બેંકમાં જમા કરાયેલા પૈસા પર વ્યાજ અને ખેતીમાંથી 5,000 રૂપિયા સુધીની આવક હોય, તો ફક્ત તમે જ ITR-1 ફોર્મ ભરી શકો છો. 1.25 લાખ રૂપિયા સુધી લાંબા ગાળાના મૂડી લાભ મેળવનારાઓ પણ આ ફોર્મ ભરી શકશે. મૂડી લાભ એટલે શેરબજાર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અથવા કોઈપણ ડિજિટલ સંપત્તિના વેચાણમાંથી થતી આવક.
આ ઉપરાંત, જેઓ રૂ. 1.25 લાખથી વધુનો લાંબા ગાળાનો મૂડી લાભ મેળવે છે તેઓ આ ફોર્મ ભરી શકશે નહીં. જેમનો પોતાનો વ્યવસાય છે, એક કરતાં વધુ ઘર છે, લોટરી જીતે છે અથવા ઘોડા દોડ જેવી પ્રવૃત્તિઓમાંથી કમાણી કરે છે તેઓ આ ફોર્મ ભરી શકશે નહીં. જેઓ ખેતીમાંથી રૂ. 5000 થી વધુ કમાણી કરે છે, જેઓ વિદેશથી કમાણી કરે છે અથવા જો કોઈની પાસે અનલિસ્ટેડ કંપનીના શેર છે, તો તેઓ પણ -1 ભરી શકશે નહીં.
ITR-2
જો તમે નોકરી કરતા હો કે પેન્શનર હો, પરંતુ તમારી પાસે વ્યવસાય હોય, શેરમાંથી નફો મેળવવો હોય, વિદેશથી કમાણી હોય અથવા એક કરતાં વધુ મિલકતમાંથી ભાડું મેળવવું હોય અથવા ડૉક્ટર-વકીલ જેવો વ્યવસાય હોય, તો તેમણે ITR-૨ ભરવું પડશે.
ITR-4
ITR-4 ને સુગમ ફોર્મ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ ફોર્મ હિન્દુ અવિભાજિત પરિવાર માટે છે, નાના વ્યવસાય ચલાવતા હોય અથવા ભાગીદારીમાં પેઢી ચલાવતા હોય. આ ઉપરાંત, ફ્રીલાન્સિંગ, કન્સલ્ટન્સી, દવા અથવા છૂટક વ્યવસાય કરતા લોકો પણ આ ફોર્મ ભરી શકે છે. જોકે, આ માટે વાર્ષિક આવક ૫૦ લાખ રૂપિયા સુધીની હોવી જોઈએ. આ ફોર્મમાં, તમે 5,000 રૂપિયા સુધીના પગાર, પેન્શન, વ્યાજ આવક, કૌટુંબિક પેન્શન અને ખેતીમાંથી થતી આવક વિશે પણ માહિતી આપી શકો છો. જો તમે આવકવેરા કાયદાની કલમ ૪૪AD, ૪૪ADA અને ૪૪AE હેઠળ વ્યવસાયિક આવક પર અનુમાનિત કરનો વિકલ્પ પસંદ કર્યો છે, તો આ ફોર્મ તમારા માટે યોગ્ય છે.
જો તમે NRI છો અથવા કોઈ કંપનીના ડિરેક્ટર છો અથવા એક કરતાં વધુ મિલકતમાંથી આવક ધરાવો છો, તો તમે આ ફોર્મ ભરી શકશો નહીં. જો તમારી પાસે અનલિસ્ટેડ શેર છે, ESOP પર કર ચુકવણી મુલતવી રાખવામાં આવી છે, આવક લોટરી અથવા હોર્સ રેસિંગ જેવા સ્ત્રોતોમાંથી આવી રહી છે, તો પણ તમે આ ફોર્મ ભરી શકશો નહીં.
ITR-1 અને ITR-4 વચ્ચે ફક્ત આવકનો તફાવત છે. પગાર અને પેન્શનથી કમાતા લોકો તેને સરળતાથી ભરી શકશે. જ્યારે, વ્યવસાય કરનારા અથવા ફ્રીલાન્સ કરનારાઓ તેને સરળતાથી ભરી શકે છે.
