नवी दिल्ली : पृथ्वी विज्ञान मंत्रालयाने इंडिया फोरकास्ट सिस्टम (BFS) लाँच केले. हे उच्च-रिझोल्यूशन जागतिक संख्यात्मक मॉडेल आहे, जे पंचायत पातळीपर्यंत कार्यरत हवामान अंदाज प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. ६ किमीच्या उच्च रिझोल्यूशनसह, ही प्रणाली जगभरातील सर्वात प्रगत प्रणालींपैकी एक आहे. अतिवृष्टीच्या घटना आणि इतर स्थानिक हवामानविषयक घटनांचा अंदाज लावण्याची देशाची क्षमता लक्षणीयरीत्या वाढवेल अशी अपेक्षा आहे.
पृथ्वी विज्ञान मंत्री डॉ. जितेंद्र सिंह यांनी हे मॉडेल राष्ट्राला समर्पित करताना धोरेखित केले की ही स्वदेशी विकसित प्रणाली पाच महिला शास्त्रज्ञांच्या पथकाने तयार केली आहे. डॉ. सिंग यांनी अचूक अंदाजाच्या समष्टिगत आर्थिक परिणामावरही भर दिला. ते म्हणाले की, भारत जगातील चौथी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनण्यात भारतीय हवामान विभागाने (आयएमडी) महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे, अलिकडच्या वर्षांत संभाव्य नुकसान कमी करून आणि वेळेवर हवामान अंदाज देऊन फायदे वाढवून अंदाजे ५०,००० कोटी रुपयांचे योगदान दिले आहे.
ते म्हणाले की, ही प्रणाली मान्सून ट्रॅकिंग, विमान वाहतूक, चक्रीवादळ आणि आपत्ती व्यवस्थापन, कृषी, जलमार्ग, संरक्षण, पूर अंदाजाला चालना देईल आणि प्रमुख मंत्रालयांना मदत करेल. त्याचे खास वैशिष्ट्य म्हणजे ते भारताच्या पंचायत पातळीवरील गरजांवर लक्ष केंद्रित करते आणि त्यांची पूर्तता करते. पुणे येथील भारतीय उष्णकटिबंधीय हवामानशास्त्र संस्थेने (IITM) विकसित केलेले, बीएफएस हवामान अंदाजासाठी एक नवीन जागतिक मानक स्थापित करते. त्याच्या उच्च-रिझोल्यूशन आउटपुटमुळे लहान-प्रमाणात हवामान नमुन्यांची अधिक अचूक ओळख पटेल, ज्यामुळे आयएमडीला पूर्वीपेक्षा अधिक अचूक आणि स्थानिक अंदाज देण्यास मदत होईल.
