पश्‍चिम महाराष्ट्रासह नाशिक आणि कोकण विभागात पावसाने वार्षिक सरासरी ओलांडली. परंतु, मराठवाड्यातील जायकवाडी वगळता लातूर, बीड, उस्मानाबाद, हिंगोली आणि परभणी जिल्ह्यातील धरणे पावसाअभावी कोरडी ठाक आहेत. गेल्या 44 वर्षांत जायकवाडी धरण आठवेळा शंभर टक्के भरले खरे, पण कालव्यांची दुरुस्ती आणि सिंचनासाठी लागणारा पुरेसा कर्मचारी वर्ग नसल्याने लाभक्षेत्राला पुरेसा फायदा होऊ शकलेला नाही. कालवे दुरुस्तीसाठी 25 कोटी रुपयांची गरज असल्याचे जलसंपदा अधिकार्‍यांनी सांगितले आहे. ही रक्कम मिळाली नाही तर धरण भरूनही मराठवाडा तहानलेलाच राहणार. त्यामुळे सर्वांच्या नजरा आता परतीच्या पावसाकडे लागल्या आहेत.
गतवर्षीच्या तुलनेत राज्यात पाणीसाठा आठ टक्क्यांनी वाढला आहे. मराठवाड्यात पैठण येथील जायकवाडी प्रकल्पात 100 टक्के पाणीसाठा आहे. या पाण्याचा लाभ नांदेडपर्यंत गोदाकाठच्या भागातील शेतकर्‍यांना होण्याची शक्यता आहे. जायकवाडी आणि विष्णुपुरी वगळता निम्नदुधना, येलदरी, सिद्धेश्‍वर, माजलगाव, मांजरा, निम्नतेरणा, सीनाकोळेगाव या धरणांमध्ये शून्य टक्केही पाणीसाठा नाही.
नगर-नाशिकमध्ये पाऊस झाल्यानंतर जायकवाडी धरण 99.38 टक्क्यांपर्यंत भरले. परिणामी डाव्या कालव्यावर एक लाख 41 हजार हेक्टर जमीन सिंचित होईल, तर अहमदनगर व बीड जिल्ह्यातील 43 हजार 685 हेक्टर जमिनीला पाणी मिळू शकेल. मात्र, सिंचन करताना पीक रचनेचे नियम पाळले गेले तरच. खरिपात 22 टक्के तर रब्बीमध्ये 77.50 टक्के भूभाग सिंचनाखाली येईल, अशी तजवीज प्रकल्प अहवालात नमूद आहे.
मराठवाडयात भात हे पीक उत्पादित होत नाही. रब्बी हंगामात गहू 25 टक्के, ज्वारी, मका 15 टक्के आणि हरभरा पाच टक्के अशी पिके घ्यावीत, असे अपेक्षित होते. पण मराठवाडयात सोयाबीन आणि कापूस या पिकांत वाढ झाली आहे तसेच ऊसाची. बारमाही पिकांमध्ये केवळ तीन टक्के ऊसाचे क्षेत्र असावे, असे अपेक्षित आहे. मराठवाडयात गोदाकाठी ऊसावरील प्रेम अधिकच वाढलेले आहे.
1984 साली जायकवाडीच्या तयार झालेल्या कालव्यांचे अहमदनगर आणि बीड जिल्ह्यातील माजलगावपर्यंत लाभक्षेत्र आहे. मराठवाडयातील साडेआठ हजार गावांपैकी जायकवाडीच्या धरणावर अवलंबून असणार्‍या 386 गावांमध्ये या वर्षी चांगले सिंचन होईल. पण बाकी मराठवाड्यात पाण्याअभावी नागरीकांचे हाल होत आहेत.
हि बातमी ऐकण्यासाठी इमेज खालील बटन दाबा.
