નવી દિલ્હીઃ વધતી જતી આંતરરાષ્ટ્રીય માંગને કારણે બાસમતી ચોખાની નિકાસ સતત ત્રીજા વર્ષે વધી રહી છે. વૈશ્વિક બજારોમાં લાંબા અનાજની પ્રીમિયમ બાસમતી જાતોના ભાવમાં વધારો થવાથી વેપારીઓ અને ખેડૂતોને નોંધપાત્ર નફો થયો છે. એગ્રીકલ્ચર એન્ડ પ્રોસેસ્ડ ફૂડ પ્રોડક્ટ્સ એક્સપોર્ટ ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી (APEDA) દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલ નિકાસ ડેટા ભારતના બાસમતી ચોખાના વિકાસના માર્ગને પ્રકાશિત કરે છે, જેમાં નિકાસ અને વેપાર દર વર્ષે સતત વૃદ્ધિ દર્શાવે છે. 2021-22 અને 2023-24ના એપ્રિલ-ઓગસ્ટ સમયગાળા વચ્ચે, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં ચોખાના વેપારમાં 71 ટકાની આશ્ચર્યજનક વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં બાસમતીની નિકાસ 18,310.35 કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે.
દેશમાંથી 20.10 લાખ મેટ્રિક ટન (LMT)ની નિકાસ કરવામાં આવી છે. તેની સરખામણીમાં, 2022-23ના સમાન સમયગાળામાં 18.75 LMTના શિપિંગ સાથે બાસમતી ચોખાની નિકાસ રૂ. 15,452.44 કરોડની હતી. એ જ રીતે, 2021-22માં, ભારતે 17.02 લાખ મેટ્રિક ટન બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરી, 10,690.03 કરોડની કમાણી કરી. ઘઉં, બિન-બાસમતી ચોખા અને ખાંડની નિકાસ પરના સરકારી નિયંત્રણોને કારણે ભારતની કૃષિ નિકાસમાં વ્યાપક ઘટાડો થવા છતાં બાસમતીની નિકાસમાં વધારો થયો છે.
ઓલ ઈન્ડિયા રાઇસ એક્સપોર્ટર્સ એસોસિએશન વૈશ્વિક ચોખાના ઉત્પાદન માટે આશાવાદી દૃષ્ટિકોણની જાણ કરે છે, જે મુખ્યત્વે ભારત અને બ્રાઝિલ બંનેમાં સારી ઉપજને કારણે 54.225 મિલિયન ટન સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે. એસોસિએશનના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ વિજય સેટિયાએ જણાવ્યું હતું કે બાસમતી ચોખાની નિકાસ વધી રહી છે અને વધતી માંગને કારણે વેપારીઓ ખૂબ સક્રિય છે. અમે આ વર્ષે નોંધપાત્ર વૃદ્ધિની અપેક્ષા રાખીએ છીએ, જે મધ્ય પૂર્વીય દેશોના વધેલા ઓર્ડરને આધારે છે.
હરિયાણા, પંજાબ અને ઉત્તર પ્રદેશ જેવા મુખ્ય બાસમતી ઉત્પાદક રાજ્યોમાં ચાલુ ડાંગરની લણણી ખાસ કરીને બાસમતી ઉત્પાદકો માટે આકર્ષક છે. પરંપરાગત બાસમતીના ભાવ રૂ. 6,000 પ્રતિ ક્વિન્ટલથી ઉપર છે જ્યારે અન્ય પ્રીમિયમ જાતો જેમ કે પુસા 1121, 1718 અને મૂછલના ભાવ રૂ. 4,500 પ્રતિ ક્વિન્ટલની આસપાસ છે. ઓક્ટોબરમાં લોંગ ગ્રેન બાસમતી ચોખા માટે લઘુત્તમ નિકાસ ભાવ (MEP) 1,200 ડોલર પ્રતિ ટનથી ઘટાડીને 950 ડોલર પ્રતિ ટન કરવાના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયને પગલે દેશના ઉત્તરીય ભાગોના અનાજ બજારોમાં બાસમતી ડાંગરના ભાવમાં અચાનક ઉછાળો આવ્યો હતો.
છેલ્લા એક વર્ષમાં આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં બાસમતી ચોખાના સરેરાશ નિકાસ ભાવમાં અચાનક વધારો થયો છે. કારણ કે તે 2021 અને 2022માં પ્રતિ ટન 850-900 ડોલરની સામે $1,050ની આસપાસ પહોંચી ગયું છે પરંતુ નિકાસમાં વધારાને કારણે તેની અસર થવાની સંભાવના છે. સ્થાનિક બજારમાં પણ બાસમતી ચોખાના ભાવમાં વધારો થતાં વેપારીઓ નિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છે.
