कंपाला : काही पूर्व आफ्रिकन समुदाय (ईएसी) सदस्य राष्ट्रांनी स्थानिक साखरेची तूट कमी करण्यासाठी सुरू केलेल्या शुल्कमुक्त साखर आयातीमुळे युगांडातील किमतीत मोठ्या प्रमाणात घसरण झाली आहे. २०२३-२४ आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीला, EAC सचिवालयाने रवांडा, टांझानिया आणि केनिया यांना त्यांच्या देशांतर्गत तूट भरून काढण्यासाठी करमुक्त साखर आयात करण्यास हिरवा कंदील दिला. परंतु या उपायाने युगांडाच्या प्रादेशिक साखर निर्यात बाजाराला मोठा फटका बसला आहे.
केनिया आणि टांझानियामध्ये युगांडाच्या साखरेचा बाजार आकार अंदाजे १,१०,००० टन वार्षिक आहे, केनिया मोठ्या प्रमाणात ९०,००० टन वापरतो. आयात साखरेने बाजारपेठ तुडुंब भरल्याने आणि कारखान्यांमध्ये मागणी कमी असल्याने उसाचे दर घसरल्याने शेतकरी आता अडचणीत सापडला आहे.
बँक ऑफ युगांडाच्या आकडेवारीनुसार घटत चाललेल्या प्रादेशिक साखर बाजाराचा सामना करत, मिलर्सना निर्यात बाजारात लक्षणीय तोटा सहन करावा लागला आहे. मध्यवर्ती बँकेच्या मते, ३१ डिसेंबर २०२२ रोजी संपलेल्या वर्षात साखर निर्यातीचे प्रमाण २,२९,७२३ टनांवरून २०२३ मध्ये ९९,२८३ टनांपर्यंत घसरण्याची शक्यता आहे. त्याच कालावधीत औद्योगिक उत्पन्नही आतापर्यंतच्या सर्वात कमी पातळीवर १६३.७५ दशलक्ष ते ७५.७९ दशलक्षवर घसरले.
केनिया, टांझानिया आणि बुरुंडी ही तीन प्रमुख निर्यात बाजारपेठ आहेत आणि कारखाने मालक म्हणतात की युगांडाच्या साखरेसाठी केनियातील बाजारपेठ कमी होणे हा उद्योगाला मोठा धक्का आहे. युगांडा शुगर मॅन्युफॅक्चरर्स असोसिएशनचे अध्यक्ष जिमी काबेहो म्हणाले की केनिया ही युगांडाची सर्वात मोठी प्रादेशिक साखर निर्यात बाजारपेठ आहे, परंतु देशाने सध्या आयात शुल्कमुक्त साखरेला प्राधान्य दिले आहे.
काबेहो म्हणाले की, जेव्हा ड्युटी-फ्री साखर केनियामध्ये येते तेव्हा त्यातील बराचसा भाग मलाबा, बुसिया आणि लवाखाच्या सीमा ओलांडून युगांडामध्ये आणला जातो. ते म्हणाले की, २०२२ मध्ये एकूण उत्पादन ६,००,००० मेट्रिक टनांपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे, त्यातील निम्मे उत्पादन काकिरा शुगर लिमिटेड, देशातील सर्वोच्च उत्पादक कंपनीकडून येईल.
तस्करीच्या साखरेमुळे देशांतर्गत बाजारपेठेतील विक्रीवरही परिणाम झाल्याचे कारखानदारांचे म्हणणे आहे, परिणामी साठा वाढला आहे. त्यामुळे त्यांना अल्पावधीत उत्पादनात कपात करावी लागली आहे. या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये एक टन उसासाठी US$२३०,००० ($59.2) देणारे कारखानदार आता US$१६०,००० ($41.2) ला खरेदी करत आहेत.
दरम्यान, युगांडा महसूल प्राधिकरण (URA) मधील सीमाशुल्क आयुक्त एबेल कागुमिरे म्हणाले की, साखर कारखानदारांनी कारवाईसाठी कर अंमलबजावणी करणाऱ्यांशी संपर्क साधला आहे. गेल्या तीन महिन्यांपासून URA ने मलाबा आणि बुसिया सीमेवरून तस्करी केलेली साखरेची कोणतीही खेप रोखलेली नाही. परंतु URA कडून मिळालेल्या माहितीवरून असे दिसून येते की, फेब्रुवारीमध्ये २५४ डब्बे गव्हाचे पीठ, १९ पोती साखर, १४८ बॉक्स साबण, २४ बॉक्स कोलगेट हर्बल टूथपेस्ट आणि ४ बॉक्स BIC पेन केनियातून तस्करी करण्यात आली होती.
