नैरोबी : केनियाची देशांतर्गत साखरेची मागणी सुमारे एक दशलक्ष मेट्रिक टन आहे, तर देशाची उत्पादन क्षमता स्थानिक मागणीच्या सुमारे ५० टक्के आहे. त्यामुळे देशाला सुमारे अर्धा दशलक्ष मेट्रिक टनाचा तुटवडा सोसावा लागत आहे. ही साखर मुख्यतः पूर्व आणि दक्षिण आफ्रिका (कोमेसा) तसेच दक्षिण अमेरिकन उत्पादकांचे सदस्य असलेल्या देशांमधून आयात केली गेली असती. मात्र, स्थानिक उद्योगांना अन्यायकारक स्पर्धेपासून संरक्षण मिळावे यासाठी सरकारने २००२-२०१० पर्यंत आयात केलेल्या साखरेवर शुल्क लागू करणारे कोमेसा संरक्षण उपाय मंजूर करण्यात आले आहेत.
सरकारने या उपाययोजनांचा विक्रमी सात वेळा विस्तार केला. सद्यस्थितीत २०२३-२५ पर्यंत हा विस्तार लागू आहे. केनियातील शेतकऱ्यांच्या मते, आम्ही अजूनही सदस्य देशांशी स्पर्धा करू शकत नाही, विशेषत: इजिप्त, झांबिया आणि सुदान, जिथे एक टन साखरेचा उत्पादन खर्च सुमारे ३०० डॉलर आहे. केनियामध्ये, त्याच प्रमाणात साखर उत्पादनाची किंमत ७०० डॉलर आहे, जी जागतिक सरासरी उत्पादन खर्चापेक्षा खूप जास्त आहे.
इजिप्त आणि सुदानसारख्या स्पर्धकांकडे दर्जेदार ऊस उत्पादन करणाऱ्या विस्तृत सिंचन योजना आहेत. शिवाय, केनियाचा ऊस लहान शेतात पिकवला जातो, जो यांत्रिक शेतीसाठी अयोग्य आहे. स्पर्धक देशांत वेगवान पक्व होणाऱ्या उसाचे वाण वापरले जाते. यापैकी बहुतेक देश नऊ महिन्यांत पक्व होणारा ऊस उत्पादन केला जातो. तर केनिया १८ महिन्यांत पक्व होणारा ऊस पिकवतो. केनियाला ऊस शेती क्षेत्रात खराब रस्त्यांचे जाळे देखील सहन करावे लागते. त्यामुळे वाहतूक खर्च वाढतो.
ऊस उत्पादनाचे व्यवस्थापन करणाऱ्या संस्था शेतकऱ्यांना पैसे देऊ शकत नाहीत, अशा भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणांमुळे शेतकऱ्यांचे मनोबल ढासळत आहेत. याचा परिणाम साखर पट्टा असलेल्या ऊस उत्पादन क्षमतेवर झाला आहे. इजिप्तसारख्या साखर उत्पादक प्रतिस्पर्धी देशांमध्ये काही उच्च क्षमतेचे कारखाने आहेत, तर केनियामध्ये अनेक लहान क्षमतेचे कारखाने आहेत.
